HİRSUTİZM (TÜYLENME ARTIŞI)
Kadınlarda normalde kıl bulunmayan üst dudak, alt çene, göğüs, göbek, sırt, kuyruk sokumu, üst kol ve uylukta sert, renkli ve kalın kılların artışına hirsutism adı verilir. Tüylenme artışı, adet düzensizliği, erkek tipi saç dökülmesi ve sivilce kadınlarda erkeklik hormonu (androjen) artışının en önemli belirtileridir. Kadınlarda erkeklerde olduğu gibi alın kısmında saç dökülmesine erkek tipi saç dökülmesi denilir. Ses kalınlaşması, adet görememe, göğüslerde küçülme, adem elmasında büyüme, erkek tipi saç dökülmesi-kas yapısı ve kliteromegali varsa nadir görülen ileri derecede erkeklik hormonu artışının neden olduğu virilizm de görülür.
Hirsutizmin ortaya çıkmasında androjenler ile ciltteki kıl foliküllerinin etkileşimi önemli rol oynar. Androjen artışı genellikle böbrek üstü bezi ve yumurtalık kaynaklıdır. Her olguda androjen düzeyleri yükselmeyebilir. Hirsutizmin en sık nedeni polikistik over sendromudur. PKOS’un beraber nadir görülen bazı durumlarda da görülebilir. Özellikle doğumdan sonra ve kısa sürede kilo alan kadınlarda da hirsutizm ve androjen yüksekliği belirtileri görülebilir. Virilizm belirtileri olan olgular genellikle menopozdan sonra ortaya çıkar ve genellikle androjen salgılayan böbreküstü bezi ve yumurtalık tümörlerine bağlı olabilir. Bazı ilaçlarda erkeklik hormonu artışına neden olabilir.
Hirsutizm tanısı için adetin 2-5. günleri arasında hormon incelemeleri yapılır. Ayrıca bu dönemde yumurtalık ultrasonografisi yapılır. Gerekli olan olgularda daha ileri incelemeler gerekebilir. Tedavi hastadan hastaya farklıdır ve belirti-bulgulara yöneliktir. Özellikle obez kadınlarda yaşam tarzı değişikliği ile kilo kaybı sonucu adet düzensizliği ve tüylenme de önemli oranda düzelme görülür. Hirsutizm tedavisinde ağda ve lazer epilasyon gibi lokal tedaviler uygulanabilir. Adet düzensizliği olan ya da orta-ağır olgularda başta doğum kontrol hapları olmak üzere bazı ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlara kıl döngüsünden dolayı en erken 6 ayda yanıt alınır. Tedavi süresi ortalama 2–3 yıldır. Altta yatan neden devam ettiği için lokal ya da ilaç tedavisi ile kıllanma tamamen ortadan kalkmaz, tedavi kesildikten sonra yakınmalar tekrar başlayabilir.
