Aktinik keratoz, ultraviyole radyasyona maruz kalma sonucu deride anormal deri hücrelerinin gelişimi sonucu ortaya çıkan prekanseröz (kanser öncesi) bir lezyondur.
Özellikle güneş ışığına yoğun bir şekilde maruza kalan el sırtı ve yüz bölgesinde, yüzünde en sık burun, yanak, alt dudak, alın ve şakak bölümlerinde görülür. Genellikle açık tenli kişilerde ve gün içinde açık havada uzun süre çalışanlarda güneşten koruma önlemlerine uymadan çalışanlarda çok sayıda, yassı veya hafif kalınlaşmış, pullu veya pürüzlü yüzeyli, deri renginde veya hafif kızarık lezyonlar şeklinde görülür.
Aktinik keratozlar tehlikeli midirler?
Solar keratozlar bazen rahatsız edici olabilirler veya kişiler tarafından istenmeyebilirler. Önemli olan bu tip keratozların bazen squamöz hücreli karsinom denilen bir cilt kanserine dönüşebilmesidir.Solar keratozlar verdikleri rahatsızlıktan dolayı veya deri kanserine dönüşebilme özellikleri nedeniyle mutlaka tedavi edilmelidirler. Eğer aktinik keratozlar kalınlaşır veya üzerlerinde yara açılırsa muhakkak kontrol edilmelidirler. Lezyonlar, squamöz hücreli kansere dönüşebileceği gibi; bazal hücreli kansere veya melanomada değişebileceklerinden düzenli bir şekilde dermatoloji uzmanı tarafından takip edilmelidir.
Aktinik keratozlar nasıl tedavi edilmelidir?
Aktinik keratozların tedavisi derinin üzerindeki anormal, hasarlı hücrelerin deriden uzaklaştırılması ile tedavi edilir. Böylelikle yeni deri, güneş hasarından korunmuş daha derin hücreleri ile oluşturulur.
Özellikle aşırı güneş hasarına olan ciltlerde tüm aktinik keratozları tedavi etmek mümkün olamayacağından kalınlaşmış ve hassas olan keratozların tedavisi önemlidir, Çünkü bu tip keratozların cilt kanserine dönüşüm açısından riskleri daha yüksektir.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Krioterapi: Derinin sıvı nitrojen ile dondurulması, deri altında su toplamasına neden olarak, derinin üst tabakasının atılmasını sağlar. Yüzdeki keratozlar krioterapi sonrasında 10 günde iyileşirken; el sırtında bu süre 3 haftayı bulabilir.
Küretaj ve koter: Bu yöntem özellikle kalın keratozlarda tercih edilir. Bu yöntem ile kazınan doku patolojik incelemeye yollanabilir. Genellikle keratozlar keskin bir alet ile kazınır. Keratozun tam tedavisi veya kanamayı durdurmak amaçlı koter işlemi yapılır. İyileşme birkaç haftayı alır ve hafif yara izi kalır.
Cerrahi çıkarma işlemi: Bu yöntemle aktinik keratozlar dış sınırından çıkartılırlar. Aktinik keratozun tamamı ile çıkarılıp çıkarılmadığını anlamak için patolojik incelemeye gönderilir. Bu yöntem özellikle kanser şüphesi olan hastalarda önemlidir. Genellikle çıkarma işleminden sonra dikiş atılır. Genellikle kalıcı iz bırakır.
5-Fluorourasil krem: 5-Fluorourasil krem (5-FU, Efudix)
Bu tedavi özellikle yüzde çok sayıda aktinik keratoz bulunduğunda avantajlıdır. Bu krem hasta olan deri alanına günde 1-2 kez 2-4 hafta boyunca uygulanır. Tedavi edilen alan kırmızı, kabukludur ve rahatsızlık hissi vardır. İyileşme krem sonlandırıldığında görülür ve sonuçları mükemmeldir.
Imiquimod: İmiquimod krem şeklinde bir ilaçtır. Etkilene alana haftada 2-3 kez 1-4 ay uygulanır. Bu ilaç dokuda tahriş reaksiyonuna neden olur, bu reaksiyon 3 hafta sürer ve tedaviye devam edildiğinde azalır. Bu reaksiyon kişiden kişiye değişir, bazen çok güçlü olabilir.
Fotodinamik tedavi: Fotodinamik tedavi de, aktinik keratoz olan alana önceden porfirin adlı bir fotosensiziter (güneşe duyarlandırıcı) uygulanır. Sonrada güçlü bir ışık uygulanır. Tedavi edilen alanda yanık gelişir ve bir kaç haftada iyileşme olur.
Diklofenak jel: Bu ilaca tolerans fazladır ve aktinik keratoz tedavisinde oldukça başarılıdır.
